De polder De Esch

De polder De Esch ligt aan de voet van de Nesserdijk, pal aan de Nieuwe Maas. Het gebied is in 1270 ingedijkt. In het midden van de vorige eeuw is achter de polder een nieuwe dijk op Deltahoogte gekomen. Het tussenliggende stuk zou eerst verdwijnen voor een bochtafsnijding, maar die plannen zijn niet uitgevoerd, tot vreugde van veel natuurliefhebbers. In het gebied groeien meer dan tweehonderd plantensoorten en er broeden meer vogelsoorten dan in veel andere natuurgebieden. Onderhoud en beheer gebeuren hier zeer terughoudend. Daardoor houdt De Esch zijn aantrekkelijke licht verwilderde karakter.
Het Toepad komt al vaag voor op een kaart uit 1565. Op een kaart van 1784 staat “Het Toepad” wel reeds vermeld. Deze liep van de Nesserdijk tot de voormalige Boerderij “Muyden”. Deze heeft ongeveer gestaan waar thans de Seat dealer gevestigd is. Er liep toen nog een smal pad van de boerderij naar de Nieuwe Maas. Dit pad heette het “Elbrechtspad” en heeft bestaan tot ongeveer 1968. Rond 1900 is de Voorhoeve van ,,Muyden” aangelegd. De Esch is ontstaan na de aanleg van de Nieuwe dijk in 1280. Deze dijk loopt nu als Honingerdijk dwars door de wijk en gaat bij Kralingse Zoom over in de Nesserdijk. Net zoals de rest van Kralingen is de Esch een poldergebied. Het verkavelingpatroon van sloten in de Noord en Zuid richting dateert uit de ontginningsperiode van het gebied. In het buitendijkse gebied ten zuiden van de Honingerdijk (het oude DWL terrein) is dit afwezig. In 1769 wordt in het buitendijkse gebied, aan de westkant de Oude Plantage, het eerste stadspark van Rotterdam aangelegd. In 1848 volgt de aanleg van de Rijnspoorweg, een spoorlijn die via Utrecht naar Duitsland gaat. Zo ontstaat een barrière tussen de Oude Plantage en Kralingen, waarmee de Esch geïsoleerd komt te liggen.

 

Het verleden van de watertoren

In de periode 1869 – 1874 wordt in het buitendijkse gebied ten Oosten van de Oude Plantage het Drinkwaterleidingbedrijf (DWL) gebouwd. Na de annexatie van de gemeente Kralingen in 1895 hoort de Esch bij Rotterdam.
In dat jaar wordt ook de Joodse begraafplaats in gebruik genomen. Het binnendijkse deel is dan nog een poldergebied met voornamelijk boerderijen, buitenverblijven en aan de dijk enkele fabrieken.In de loop van de 20ste eeuw breidt het Drinkwaterleidingbedrijf verder uit. De drie witte snelfiltergebouwen zijn gebouwd in 1929, 1941 en 1950. Ook worden er nieuwe waterbassins in gebruik genomen, zowel buitendijks aan de rivierzijde als aan de overkant van de Nesserdijk.

 

Het begin van de wijk De Esch

In de jaren dertig wordt het zwembad aangelegd tussen de Honingerdijk en de Rijnspoorweg, waarvan het deel dat langs de Esch loopt in 1938 wordt opgeheven. Ten zuiden van het Toepad wordt een sportterrein aangelegd dat later weer plaatsmaakt voor de uitbreiding van de DWL. In 1940 wordt er begonnen met de bouw van de Van Ghentkazerne. De Duitsers hebben deze voltooid en tijdens de oorlogsjaren gebruikt.
In juli 1945 hebben de mariniers hem officieel in gebruik genomen. De Oude Plantage wordt vernield bij het bombardement van Rotterdam en pas omstreeks 1960 opnieuw aangelegd.In de jaren zestig worden de Van Brienenoordbrug en het verkeersplein Kralingen aangelegd, met daarop aansluitend de Van Rijckevorselweg (op de oude spoorbaan). Door de aanleg van de A16 wordt De Esch omsloten door drukke verkeersaders en de rivier. De oude bebouwing langs de Honingerdijk wordt gesloopt en de dijk op Deltahoogte gebracht. Omstreeks 1970 wordt Polder de Esch opgehoogd en beginjaren 70 wordt de Nieuwe Deltadijk opgeleverd in verband met de geplande afsnijding van de bocht in de Nieuwe Maas. Vanaf de jaren zestig worden ten noorden van de Honingerdijk en het Toepad drie volkstuincomplexen en twee sportterreinen (Leonidas en Toepad) aangelegd. De Joodse Begraafplaats en de Van Ghentkazerne worden uitgebreid.